Jaka jest procedura udzielania absolutorium

Jakie niezbędne czynności musi podjąć rada, aby uchwała w sprawie absolutorium nie naruszała przepisów prawa? Jakie elementy powinno zawierać sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, aby komisja rewizyjna mogła w sposób rzetelny i obiektywny dokonać oceny wykonania budżetu?

Przykładem procesu absolutoryjnego, który był niepełny ze względu na niewłaściwe rozpatrzenie sprawozdania, została przedstawiona w uchwale nr 50/2006 z 2 czerwca 2006 r. Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach. Wskazano, że postępowanie absolutoryjne jest procesem sformalizowanym, które rozpoczyna się od przedstawienia organowi stanowiącemu sprawozdania z wykonania budżetu sporządzonego przez organ wykonawczy. Stosownie do treści przepisu art. 199 ust. 1 pkt 1 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia, w terminie do 20 marca roku następującego po roku budżetowym, organowi stanowiącemu sprawozdanie roczne z wykonania budżetu tej jednostki, zawierające zestawienie dochodów i wydatków wynikające z zamknięć rachunków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w szczegółowości nie mniejszej niż w uchwale budżetowej. Sprawozdanie to jest sprawozdaniem odrębnym od tych, jakie organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jest zobowiązany sporządzić na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 19 sierpnia 2005 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. nr 170, poz. 1426). RIO podkreśliła, że warunkiem podjęcia uchwały w sprawie absolutorium jest uprzednie rozpatrzenie sprawozdania z wykonania budżetu przez organ stanowiący. Rozpatrzenie sprawozdania z wykonania budżetu polega na zaznajomieniu się z nim i przeanalizowaniu przez organ stanowiący. Powinno to nastąpić w trakcie sesji zwołanej w tym celu. W uchwale wskazano, że rozpatrywanie sprawozdania jest czynnością faktyczną i zakłada pewną aktywność organu stanowiącego, przy czym jednocześnie rozpatrywaniu sprawozdania z wykonania budżetu powinna towarzyszyć dyskusja, której przedmiotem są kwestie związane z wykonaniem budżetu. W uchwale określono, że minimalne wymogi rozpatrzenia sprawozdania to omówienie go i umożliwienie radnym zabrania głosu w dyskusji nad sprawozdaniem. Przepisy prawa nie tylko nie wymagają, ale też nie pozwalają na podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia lub w sprawie nieprzyjęcia sprawozdania z wykonania budżetu. Warunkiem podjęcia uchwały w sprawie absolutorium jest rozpatrzenie sprawozdania, a nie jego przyjęcie lub nieprzyjęcie. Wynika to wprost z przepisów art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym i art. 199 ust. 3 ustawy o finansach publicznych.

Sprawozdanie z wykonania budżetu jednostki jest podstawą do oceny wykonania tego budżetu. Dane te stanowić będą dla radnych informację, co do prawidłowości planowania środków dla tych jednostek, oraz informację o gospodarowaniu tymi środkami. Jak wskazano w uchwale z 2 czerwca 2004 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu (uchwała nr 42/2004), instytucja absolutorium stanowi ustawowo określony sposób kontroli organu stanowiącego nad wykonywaniem budżetu przez organ wykonawczy i jest wyrazem końcowej oceny działalności organu wykonawczego w tym zakresie. Uchwała ta wskazuje na to, że absolutorium nie może być efektem niezadowolenia rady z całokształtu działalności organu wykonawczego, ale musi ściśle odnosić się do wykonywania budżetu gminy. Ważna jest zatem ocena wykonania planów budżetowych, ocena rozbieżności wykonania z planem.

Zgodnie z art. 199 ust. 1 ustawy o finansach publicznych zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia, w terminie do 20 marca roku następującego po roku budżetowym, organowi stanowiącemu:

• sprawozdanie roczne z wykonania budżetu tej jednostki, zawierające zestawienie dochodów i wydatków wynikające z zamknięć rachunków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w szczegółowości nie mniejszej niż w uchwale budżetowej;
• sprawozdanie roczne z wykonania planu finansowego jednostek (samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej; samorządowych instytucji kultury, samorządowych osób prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego), w szczegółowości nie mniejszej niż w planie finansowym. Sprawozdanie roczne z wykonania planu finansowego jednostki te składają Zarządowi w terminie do 28 lutego roku następującego po roku budżetowym.

Sławomir Heciak