Budżet tylko u wójta

Rada nie może wprowadzać własnych poprawek do budżetu, nawet jeżeli nie prowadzą do zwiększenia deficytu - uważa Krajowa Rada RIO. Naruszałoby to zapisane w ustawie o finansach publicznych kompetencje wójta.

Zgodnie z ustawami ustrojowymi samorządów gminnego, powiatowego i wojewódzkiego, bez zgody wójta (zarządu) rada nie może wprowadzić w projekcie budżetu zmian powodujących zwiększenie wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach.

Zdaniem regionalnych izb obrachunkowych, tego przepisu nie można interpretować rozszerzająco. Nie oznacza on, że rada lub sejmik może samodzielnie dokonać zmian w budżecie w sytuacji, gdy nowelizacja nie spowoduje wzrostu deficytu, ani tym bardziej, że za zgodą zarządu możliwe jest zwiększenie wydatków bez zwiększenia planowanych dochodów.

Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym sejmowej komisji kontroli państwowej, przyjęcie za prawdziwe obu wniosków prowadziłoby z jednej strony do zachwiania równowagi budżetowej, z drugiej do zakwestionowania zapisanego w ustawie o finansach publicznych wyłącznej kompetencji wójta (zarządu) w zakresie inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmian w budżecie.

Ten brak jednoznaczności, zdaniem regionalnych izb obrachunkowych, można rozwiązać za pomocą reguł wykładni prawa. Zgoda - przekonuje Krajowa Rada - oznacza objęcie inicjatywą uchwałodawczą zarządu (wójta) zmian w budżecie (jego projekcie) proponowanych przez radnych.

Zarządy wyrażając zgodę na proponowane przez radnych zmiany budżetu przejmują obowiązek opracowania tych zmian w zgodzie z zasadami budżetowymi, w tym zwłaszcza z zasadą równowagi budżetowej, a także z innymi przepisami szczególnymi, którym nie można przypisać rangi zasad budżetowych.

Celem powyższych regulacji - zauważają regionalne izby obrachunkowe - jest zdyscyplinowanie, poprzez wyraźne określenie odpowiedzialności organów samorządu (zarówno zarządów, wójtów, jak i rad) za zgodność z prawem podejmowanych decyzji o skutkach finansowych (budżetowych). Odpowiedzialność tę ponoszą zawsze zarządy (wójtowie), o ile wyrażą zgodę na inicjatywę radnych lub wystąpią z własną inicjatywą w zakresie budżetu.

Wśród postulatów zmian w przepisach przedstawionych posłom z komisji znalazły się dodatkowe ograniczenia w zmianach uchwał budżetowych. Zdaniem przedstawicieli Krajowej Rady propozycje nowelizacji przygotowane przez radnych powinny być uwarunkowane nie tylko poziomem deficytu budżetowego, ale także poziomem koniecznych wydatków bieżących.

„Najczęściej zmiany proponowane przez radnych, zwłaszcza przed wyborami, dotyczą zwiększenia wydatków inwestycyjnych kosztem wydatków bieżących. Zjawisko to prowadzi do niekontrolowanego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego” - podkreślał organ nadzoru.