Gminy niepełnosprawnym

Jeśli samorządy nie będą przekonane do współpracy ze spółdzielniami socjalnymi, to trudno będzie im funkcjonować na lokalnym rynku - podkreślali uczestnicy konferencji zorganizowanej 17 grudnia br. w Warszawie w ramach unijnego projektu „Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych”.

W Polsce działa już ponad sto spółdzielni socjalnych, najwięcej w województwie wielkopolskim i śląskim. Najmniej przedsiębiorstw społecznych powstało w Polsce południowo-wschodniej. Znaczącą rolę w rozwoju spółdzielczości socjalnej odgrywają samorządy lokalne. „Wiele spółdzielni socjalnych nie powstało z powodu złego działania administracji” - uważa Maciej Cieślukowski z Biura Konsultingowego Fundacji Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. „Już na początku trzeba włączyć w proces tworzenia spółdzielni gminę. W strategii wejścia na rynek potrzebny jest lobbing” - dodaje.

Zgodnie z prawem, spółdzielnia socjalna to przedsiębiorstwo zrzeszające określoną liczbę osób wykluczonych tzn. bezrobotnych, niepełnosprawnych, bezdomnych. „Nadrzędnym celem działania spółdzielni socjalnej jest społeczna integracja jej członków, wzajemna pomoc, aktywne uczestnictwo w życiu społeczności lokalnej” - podkreśla Jadwiga Stefańska z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie we Wrześni, wiceprezes Fundacji „Tutaj Warto” w Borzykowie.

Spółdzielnia socjalna jest przede wszystkim miejscem pracy i reintegracji społecznej dla osób, które w pojedynkę miałyby trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Jadwiga Stefańska ma nadzieję, że gminy zobaczą szansę dla rozwoju spółdzielczości socjalnej na swoim terenie. „Dzięki pomocy oferowanej spółdzielniom władze lokalne mogą rozwiązać szereg problemów społecznych: zmniejszyć bezrobocie, zmniejszyć środki wydawane na pomoc społeczną, wesprzeć społeczną aktywność w rozwiązywaniu problemów” - wymienia Stefańska. Jej zdaniem rozwój spółdzielni pozwala odzyskać godność i wiarę we własne siły przez osoby marginalizowane.

Na terenie Wrześni dzięki współpracy organizacji pozarządowych z samorządem powiatowym w ramach projektu IW Equal powstała spółdzielnia socjalna UL. Spółdzielnia jest podmiotem komercyjnym, ale w ramach swojej działalności statutowej będzie prowadziła Klub Integracji Społecznej na podstawie zapisów ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. „Projekty Equal są wysokobudżetowe i mała organizacja nie byłaby w stanie sama ich prowadzić, dlatego dzięki porozumieniu z organizacjami pozarządowymi i samorządem powiatowym udało nam się ten projekt zrealizować. PCPR jest liderem i administratorem projektu” - podkreśla Stefańska.

Jej zdaniem, samorządy mogą tworzyć centra wspomagające spółdzielczość socjalną. Wsparcie, jakie może udzielić samorząd nowo powstającej spółdzielni socjalnej to między innymi: wydzielenie pracownika ds. kontaktów z grupą inicjatywną, udostępnienie przyszłym spółdzielcom lokalu na spotkania organizacyjne, pomoc doradcza i organizacyjna w znalezieniu źródeł finansowania, promocja w mediach lokalnych i społeczności lokalnej.

Szczególną rolę samorządy mogą odegrać na początku działalności spółdzielni np. poprzez wsparcie w znalezieniu i adaptacji lokalu na siedzibę spółdzielni, wsparcie w organizacji potrzebnych kursów i szkoleń, w tworzeniu i adaptacji stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych i wykluczonych.

Kwestią sporną jest zlecanie zadań przez samorząd spółdzielniom socjalnym. Zgodnie z prawem, spółdzielnie mogą otrzymywać zlecenia od samorządu. „Jednak spółdzielnie podobnie jak inne organizacje pożytku publicznego powinny startować w konkursach dla czystości procedur i wymagania od spółdzielni pewnego poziomu świadczenia usług” - uważa Jadwiga Stefańska.

W ramach unijnego projektu „Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych” próbę utworzenia spółdzielni socjalnej z udziałem osób niepełnosprawnych podjęto w powiecie wrzesińskim oraz gminach: Czarna Białostocka, Morąg, Stoczek Łukowski, Wyszków, Sawin, Pcim, Nidzica, Jastrząb, Klucze, Wołomin, Łomianki i Czersk.

Rezultatem projektu ma być model tworzenia spółdzielni socjalnej osób niepełnosprawnych z udziałem lub pod auspicjami samorządu gminnego i organizacji społecznych, jako sposób na przeciwdziałanie bierności zawodowej osób niepełnosprawnych.